Historia Instytutu
Początki diecezjalnej instytucji kształcenia muzyków kościelnych sięgają 1902 roku. Wówczas rozpoczęło się regularne s
zkolenie organistów w Diecezji Płockiej. Przy Płockim Towarzystwie Muzycznym utworzono wtedy szkołę muzyczną, a w niej – staraniem ks. Eugeniusza Gruberskiego – otwarto klasę organów z myślą o potrzebach naszej diecezji. Czasy zaborów uniemożliwiały utworzenie oddzielnej szkoły organistowskiej, ale klasa organów utworzona przy Płockim Towarzystwie Muzycznym pełniła w praktyce taką funkcję, ponieważ organiści – obok gry na instrumencie – otrzymywali także odpowiednie przygotowanie liturgiczne. Systematycznie odbywały się także szkolenia dla już pracujących organistów.
Pod koniec I wojny światowej, kiedy odradzała się wolna Polska, pojawiła się możliwość utworzenia kościelnej instytucji kształcenia organistów. W 1917 roku abp Antoni Julian Nowowiejski utworzył Biskupią Szkołę Organistowską. Szkoła szybko się rozwijała, po kilkunastu latach funkcjonowania mogła poszczycić się tak wysokim poziomem nauczania, że otrzymała status średniej szkoły muzycznej nadany przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Jej absolwenci nie tylko umieli grać na organach i posługiwać w kościele, ale także poznawali tajniki gry na instrumentach smyczkowych i dętych oraz śpiewu i prowadzenia chóru. Po podjęciu pracy w parafiach diecezji stawali się animatorami i organizatorami życia muzycznego i kulturalnego w swoich środowiskach. W czasie działalności szkoły w latach 1917 – 1939 dyplom organisty uzyskało 107 absolwentów.
Funkcjonowanie Biskupiej Szkoły Organistowskiej zostało przerwane przez wybuch II wojny światowej. Po zakończeniu działań wojennych, gdy Polska znalazła się w sowieckiej strefie wpływów, odnowienie szkoły okazało się niemożliwe. Kształcenie organistów odbywało się w sposób nieformalny. W diecezji wyznaczono kilka punktów, w których raz w miesiącu odbywały się zajęcia teoretyczne, natomiast za naukę gry na organach odpowiadali wybrani organiści, często absolwenci przedwojennej Biskupiej Szkoły Organistowskiej. By uzyskać dyplom organisty, po kilku latach nauki, należało zdać egzamin przed Diecezjalną Komisją Egzaminacyjną. W ten sposób kształcono organistów od 1946 do 1971 roku
Zorganizowanie stacjonarnego kształcenia organistów było możliwe dopiero w 1971 roku. Wówczas 6 października 1971 roku w sali katechetycznej przy katedrze płockiej zainaugurowano pierwszy rok działalności Studium Organistowskiego. Pierwszy nieformalny dyrektor Studium, określany jako „przewodniczący Studium” – ks. Jan Gołaszewski podkreślał, że nie jest to szkoła, lecz stacjonarne kursy dla organistów, mające na celu przygotowanie do pracy w kościele. Brak sformalizowania struktury Studium Organistowskiego wynikał najprawdopodobniej z ograniczeń, jakie na Kościół nakładały ówczesne władze komunistyczne.
Studium z czasem uzyskało siedzibę w zabudowaniach Wyższego Seminarium Duchownego, poprawiło bazę dydaktyczną zakupując instrumenty i urządzając sale lekcyjne. W 1994 roku otrzymało patrona: ks. Eugeniusza Gruberskiego, od tego czasu posługiwało się nazwą: Diecezjalne Studium Organistowskie im. ks. Eugeniusza Gruberskiego w Płocku.
W roku 2005 dekretem Biskupa Płockiego Stanisława Wielgusa Studium zostało włączone w Soborowe Studium Teologiczno-Pastoralne i w ramach tej struktury funkcjonowało przez trzy lata. W 2008 roku Biskup Płocki Piotr Libera podjął decyzję o ponownym rozdzieleniu tych instytucji. Dnia 22 maja 2019 roku Ksiądz Biskup nadał Studium Statut oraz Regulamin, które nakreśliły ramy prawne jego organizacji i funkcjonowania.
W roku 2020 decyzją Biskupa Płockiego Piotra Libery został powołany Diecezjalny Instytut Muzyki Kościelnej im. ks. Eugeniusza Gruberskiego w Płocku, który kontynuuje tradycje dotychczasowych instytucji kształcenia muzycznego w Diecezji Płockiej.