Diecezjalna Komisja ds. Muzyki Kościelnej
MATERIAŁY POMOCNICZE W UKSZTAŁTOWANIU MUZYKI I ŚPIEWU W CELEBRACJI SAKRAMENTU MAŁŻEŃSTWA
DOKUMENT ZAWIERA NASTĘPUJĄCE CZĘŚCI:
I. WSTĘP
II. WPROWADZENIE LITURGICZNE
III. ZASADY DOTYCZĄCE LISTY UTWORÓW
IV. LISTA PROPONOWANYCH ŚPIEWÓW
- Śpiew gregoriański
- Przed rozpoczęciem liturgii
- Śpiewy na rozpoczęcie liturgii
- Śpiewy na przygotowanie darów
- Śpiewy na Komunię świętą
- Śpiewy na uwielbienie
- Śpiewy na zakończenie
V. LITERATURA WOKALNA, INSTRUMENTALNA, CHÓRALNA LUB ORGANOWA
VI. ANEKS
- Wskazania dla muzyków solowych, zespołów muzycznych i chórów
- Wskazania dla narzeczonych
- Wskazania dla organistów
- Często zadawane pytania
I. WSTĘP
Instrukcja Biskupa Płockiego o przygotowaniu i sprawowaniu sakramentu małżeństwa w Diecezji Płockiej nakłada na Diecezjalną Komisję ds. Muzyki Kościelnej obowiązek przygotowania listy utworów, które można wykonywać podczas liturgii sakramentu małżeństwa (por. bp P. Libera, Instrukcja Biskupa Płockiego o przygotowaniu i sprawowaniu sakramentu małżeństwa w Diecezji Płockiej, nr 13). Przygotowane przez Komisję materiały mają stanowić pomoc dla narzeczonych, organistów, solistów posługujących podczas liturgii i kapłanów w prawidłowym przygotowaniu celebracji sakramentu małżeństwa. Bogactwo zaproponowanych śpiewów i utworów muzycznych ukazuje, że celem opracowania niniejszych materiałów nie jest wykluczenie kogokolwiek z posługi muzycznej podczas ceremonii ślubnych, lecz takie ukształtowanie muzyki, by odpowiadała zarówno wymogom liturgii, jak i wrażliwości narzeczonych.
Niniejsze Materiały pomocnicze nie są opracowaniem naukowym, lecz stanowią próbę przeniesienia założeń prawno-liturgicznych Kościoła w Polsce i w Diecezji Płockiej, dotyczących śpiewu i muzyki, zawartych Instrukcji Konferencji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej oraz dokumencie XLIII Synodu Diecezji Płockiej Źródło i szczyt. Życie liturgiczne i sakramentalne w Diecezji Płockiej na praktykę duszpasterską parafii Diecezji Płockiej.
Materiały pomocnicze w wersji elektronicznej mają charakter interaktywny: tytuły zapisane kolorem bordowym– po kliknięciu – umożliwiają posłuchanie podanej propozycji, brązowy napis [nuty] pozwala na pobranie zapisu nutowego.
II. WPROWADZENIE LITURGICZNE
- Gospodarz kościoła i liturgii sakramentu małżeństwa
Czasami narzeczeni są przekonani, że będąc w kościele są „gospodarzami” ślubu. Nie jest to jednak prawdą: Gospodarzem w kościele jest Jezus Chrystus. Narzeczeni proszą Gospodarza miejsca – Jezusa Chrystusa o pobłogosławienie ich miłości. Są zatem w kościele „gośćmi”, owszem – tego dnia najważniejszymi i honorowymi, ale jednak gośćmi. Dlatego też narzeczeni muszą uszanować zwyczaje Gospodarza kościoła, także w kwestii śpiewu i muzyki.
- Sam Jezus Chrystus sprawuje Mszę św. i błogosławi małżeństwo
Mszę św. sprawuje sam Jezus Chrystus. Na naszych oczach powtarza się całe Jego życie: naucza nas przez słowo Boże, zabiera nas na Ostatnią Wieczerzę oraz idzie na krzyż, gdzie składa swoje Ciało i Krew w ofierze, po czym zmartwychwstaje i żyjący przychodzi do nas w Komunii św. Uczestnicząc we Mszy św. jesteśmy świadkami śmierci i zmartwychwstania Jezusa. Dlatego też repertuar pieśni powinien odpowiadać wydarzeniom, które dokonują się w kościele. Muzyka świecka czy też rozrywkowa jest tutaj wyraźnie nie na miejscu!
- Śpiew i muzyka nie są „oprawą” Mszy św., ale jej integralną częścią
W Internecie można znaleźć wiele ofert „oprawy muzycznej” Mszy św. Ten nieprecyzyjny zwrot sugeruje, że muzycy kościelni, wykonując śpiewy i utwory, nie uczestniczą we Mszy św., a jedynie „upiększają” niektóre jej części. To nieprawda. Muzyka i śpiew nie są tylko „zewnętrzną oprawą”, lecz stanowią integralną część Mszy św. Oznacza to, że wszystkie śpiewy i utwory muzyczne muszą odpowiadać temu, co dzieje się w liturgii. Dlatego nie można wykonywać piosenek nie związanych z liturgią, kierując się jedynie względami estetycznymi. Tekst śpiewów oraz muzyka muszą ułatwiać zrozumienie przeżywanej liturgii.
- Pieśni w kościele, piosenki na weselu
Idąc do kościoła dobieramy odpowiedni strój, ubieramy się inaczej niż, gdybyśmy wybierali się gdzieś dla rozrywki. Podobnie muzyka i śpiew w kościele są inne niż poza nim. Piosenki przeniesione z muzyki rozrywkowej, choćby z najpobożniejszym tekstem, nadal pozostają piosenkami rozrywkowymi. Dlatego są niestosowne do liturgii, dokładnie tak samo, jak niestosowne byłoby przyjście na ślub w stroju dyskotekowym. Słynne Halleluia L. Cohena czy The winner takes it all zespołu Abba ze zmienionym tekstem nie staną się nigdy muzyką religijną i zawsze będą przywoływać w wyobraźni zebranych sceny z filmu Shrek lub Mamma Mia. Warto zapytać, dlaczego podczas wesela nie śpiewa się pieśni kościelnych? Czyżby nie pasowały do okoliczności? Na weselu należy śpiewać inne piosenki? Także w kościele pewne śpiewy są niestosowne.
- Rola solistów podczas Mszy św. połączonej z udzieleniem sakramentu małżeństwa
Zarówno wokaliści, jak i instrumentaliści są mile widziani w kościele, jeśli swoją grą lub śpiewem sprawiają, że liturgia jest piękna. Powinni jednak pamiętać, że w kościele nie „dają koncertu”, lecz uczestniczą w świętych obrzędach na chwałę Boga i dla ułatwienia modlitwy zebranym, pełniąc liturgiczną funkcję kantora, psałterzysty lub muzyka kościelnego. Soliści, którzy przygotowują śpiewy oraz utwory instrumentalne podczas ceremonii ślubnej muszą mieć świadomość, że – jak już wspomniano – nie są „u siebie”, lecz pełnią posługę muzyczną „gościnnie”. Dlatego nie mogą robić tego bez zgody proboszcza i organisty, którzy na co dzień dbają o śpiew i muzykę w kościele. Zasady doboru śpiewu i muzyki regulują przepisy liturgiczne, które każdy muzyk kościelny – zarówno pełniący posługę na stałe, jak i okazjonalnie – powinien poznać i uszanować. Należy zapoznać się z Instrukcją Konferencji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej z 2017 roku, zwłaszcza nr 13-21 oraz 30 g.
- Psalm responsoryjny i śpiew przed Ewangelią
Psalm responsoryjny jest częścią liturgii słowa, zatem – podobnie jak czytania czy Ewangelia – powinien być wykonany z ambony (lektorium). Tak jak jednego czytania nigdy nie powierza się kilku osobom, tak również psalm wykonuje jedna osoba, nie wolno wykonywać go też wielogłosowo. Należy zadbać o szczególną czytelność tekstu, gdyż kantor psalmu głosi słowo Boże. W wykonaniu psalmu należy unikać ozdobników, przesadnych melizmatów czy też koncertowego wibrata. Melodia psalmu ma ułatwiać medytację nad słowem Bożym, nie powinna być zbyt skomplikowana. Warto pamiętać, że psalm można śpiewać a cappella.
Śpiew przed Ewangelią ma charakter uroczystego przygotowania do proklamacji Ewangelii. Może być śpiewem wielogosowym. Można go wykonać zarówno z ambony (lektorium), jak i z chóru muzycznego.
- Śpiewy i utwory wykonywane przed oraz po zakończeniu liturgii
Narzeczeni oczekują często, że podczas ich ślubu zabrzmią piosenki lub pieśni religijne, które lubią, choć nie są związane z samą ceremonią ślubną. Warto pamiętać, że przed rozpoczęciem Mszy św. (gdy goście oczekują w kościele, a narzeczeni ustawiają się w kruchcie kościoła) oraz po zakończeniu Mszy św. (na przykład przed marszem weselnym lub po nim) można wykonywać utwory religijne, które nie łączą się bezpośrednio ze sprawowaną liturgią. Będzie tu miejsce na przykład na grę kwartetu smyczkowego lub wykonanie piosenek religijnych, które nie znajdują się na zamieszczonej poniższej liście.
Znacznie więcej utworów, niż tylko Marsz weselny Mendelssohna czy Wagnera, ma marszowy charakter i nadaje się na zakończenie ceremonii. Narzeczonym, szukającym oryginalnych marszów ślubnych, przedkładamy kilka propozycji w części poświęconej muzyce instrumentalnej. Oznaczono je gwiazdką (*).
- Instrumenty muzyczne
Podczas sprawowania liturgii nie wolno używać instrumentów kojarzonych z muzyką świecką oraz takich, które ze względu na specyfikę brzmienia i hałaśliwość utrudniają zrozumienie śpiewanego tekstu. Są to przede wszystkim: perkusja i instrumenty o podobnym do perkusji charakterze, saksofon, gitara elektryczna i gitara basowa. Te instrumenty można ewentualnie wykorzystać w kościele, ale zawsze poza liturgią. Podczas liturgii wolno natomiast używać instrumentów o naturalnym brzmieniu, w tym instrumentów strunowych (skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas, gitara akustyczna), a także instrumentów dętych (obój, klarnet, fagot, flet, trąbka, waltornia, puzon), z wyłączeniem saksofonu. W Instrukcji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej podkreślono, że „zawsze decydujące znaczenie ma sposób wykorzystania instrumentu oraz wysoka jakość artystyczna wykonania z troską o szlachetne piękno muzyki sakralnej” (nr 37 b).
- Wykonywanie muzyki i śpiewu „na żywo”
Należy pamiętać, że muzyka w liturgii ma być wykonywana „na żywo” – uwielbienie zawarte w muzyce i śpiewie ma płynąć z serca człowieka, a nie z płyty czy mp3. Dlatego też kategorycznie zabronione jest używanie różnego rodzaju odtwarzaczy muzyki. Dotyczy to również akompaniamentów!
TABELA PREZENTUJĄCA MOŻLIWOŚĆ WYBORU ŚPIEWÓW LUB UTWORÓW INSTRUMENTALNYCH
| PIEŚNI LITURGICZNE1 | UTWÓR INSTRUMENTALNY | PIOSENKI RELIGIJNE2 | |
| PRZED ROZPOCZĘCIEM MSZY ŚW. |
TAK |
TAK | TAK |
| PODCZAS WEJŚCIA NARZECZONYCH | TAK | TAK | NIE |
| ROZPOCZĘCIE MSZY ŚW. | TAK | NIE | NIE |
| PRZYGOTOWANIE DARÓW | TAK | TAK | NIE |
| KOMUNIA ŚWIĘTA | TAK | NIE | NIE |
| Po pierwszej pieśni na Komunię | TAK | TAK | NIE |
| UWIELBIENIE | TAK | TAK | NIE |
| ZAKOŃCZENIE | TAK | TAK | TAK |
| WYJŚCIE NOWOŻEŃCÓW | TAK | TAK | TAK |
1 Pieśni liturgiczne zawarte w podanych poniżej śpiewnikach oraz na niniejszej liście. Pieśni liturgiczne to śpiewy z poprawnym teologicznie tekstem oraz taką muzyką, która ułatwia skupienie i modlitwę, napisaną wyłącznie do użytku kościelnego. Od śpiewów liturgicznych wyraźnie odróżniono piosenki religijne, których kilka przykładów znajduje się pośród propozycji śpiewów na zakończenie.
2 Piosenki religijne to śpiewy o religijnej inspiracji, które ze względu na tekst pozbawiony głębszych odniesień teologicznych lub melodię bliską muzyce świeckiej czy rozrywkowej nie mogą być wykonywane podczas liturgii. Należy pamiętać, by tekst piosenek religijnych wykonywanych przed lub po sprawowaniu sakramentu małżeństwa związany był z przeżywaną uroczystością.
III. ZASADY DOTYCZĄCE LISTY UTWORÓW
Zgodnie z nr. 13 Instrukcji Biskupa Płockiego o przygotowaniu i sprawowaniu sakramentu małżeństwa w Diecezji Płockiej, podczas liturgii sakramentu małżeństwa połączonej z Mszą św. (od pieśni na rozpoczęcie liturgii aż do błogosławieństwa końcowego) można wykonywać pieśni zawarte w następujących śpiewnikach:
- Śpiewnik Kościelny Siedleckiego, W. Kałamarz, A. Ziółkowski (red.), wyd. XLI, Kraków 2015;
- Exsultate Deo, M. G. Skop (red.), wyd. X, Kraków 2010;
- Śpiewnik Liturgiczny, K. Mrowiec (red.), Lublin 1991, 1998
oraz umieszczone na niniejszej liście. W przypadku innych utworów należy uzyskać aprobatę Diecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej.
IV. LISTA PROPONOWANYCH ŚPIEWÓW
1. ŚPIEW GREGORIAŃSKI
Śpiew gregoriański jest własnym śpiewem Kościoła. Dziś wykorzystywany jest najczęściej podczas liturgii w rycie nadzwyczajnym, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby rozbrzmiewał także w liturgii sakramentu małżeństwa sprawowanej w formie zwyczajnej. Dobrze pasują do okoliczności następujące śpiewy:
Części stałe, wykonywane podczas każdej Mszy św. połączonej z udzieleniem sakramentu małżeństwa:
Missa de Angelis (Msza VIII)
Veni Creator (O Stworzycielu Duchu przyjdź)
Pater noster (Ojcze nasz)
Śpiewy zastępujące części zmienne:
Ubi caritas et amor (Gdzie miłość wzajemna i dobroć)
Adoro te devote (Zbliżam się w pokorze)
Ave verum (Witaj prawdziwe Ciało)
Panis angelicus (Chleb anielski)
O sacrum convivium (O święta uczto)
lub według formularza Mszy w rycie nadzwyczajnym:
Na wejście: Deus Israel coniungat vos (Bóg Izraela połączy was) z księgi Tobiasza (Tb 7,15; 8,19)
Psalm i Alleluja: Uxor tua sicut vitis abundans (Żona twoja jako winorośl płodna), Mittat vobis Dominus auxilium (Niech Pan ześle wam pomoc)
Ofiarowanie: In te speravi, Domine (W Tobie, o Panie, ufność pokładam)
Komunia św.: Ecce sic benedicetur homo (Oto takie błogosławieństwo dla męża)
Antyfony maryjne do wykonania po Mszy św.:
Salve Regina (Witaj Królowo) – tonus simplex
Salve Regina (Witaj Królowo) – tonus solemnis
Regina coeli (Królowo nieba wesel się) – w okresie wielkanocnym
Alma Redemptoris Mater (Matko Zbawiciela) – w Adwencie i okresie Narodzenia Pańskiego
Sub Tuum praesidium (Pod Twoją obronę)
Tota pulchra es Maria (Cała piękna jesteś Maryjo)
Ave Maria (Zdrowaś Maryjo)
Ave Maris stella (Witaj Gwiazdo Morza)
2. PRZED ROZPOCZĘCIEM LITURGII
Przed rozpoczęciem śpiewu na wejście, na kilka minut przed Mszą św. dopuszczalne jest śpiewanie piosenek religijnych. Podczas uroczystego wejścia narzeczonych do kościoła można wykonać uroczysty utwór instrumentalny. Następnie należy wykonać śpiew na rozpoczęcie zgodnie z propozycjami z poniższej listy.
3. ŚPIEW NA ROZPOCZĘCIE LITURGII
ZASADY:
- na rozpoczęcie Mszy św. przewidziana jest antyfona. Można ją zastąpić pieśnią, która w swej treści odpowiada antyfonie. W liturgii ślubnej przewidziane są trzy antyfony:
- Niech Bóg ześle wam pomoc z miejsca świętego i niech was wspiera z nieba. Niech wam
udzieli czego w sercu pragniecie, i wypełni każdy wasz zamysł. Ps 20 (19). - Panie, nasyć nas w zaraniu swoją łaską, abyśmy mogli radować się i cieszyć przez wszystkie
dni nasze. Dobroć Pana niech będzie nad nami i nad dziełami rąk naszych. Ps 90 (89). - Każdego dnia będę błogosławił Ciebie, Panie, i na wieki wysławiał Twoje Imię, bo jesteś
dobry dla wszystkich, a Twoje miłosierdzie nad wszystkim, co stworzyłeś. Ps 145 (144).
Widać zatem treść, jaką niosą ze sobą te trzy antyfony: prośbę o Opatrzność Bożą, o łaskę, o wsparcie, jak również błogosławieństwo Boga, Jego dobroć i miłosierdzie. Pieśni rozpoczynające Mszę św. powinny zawierać powyższe myśli. Mogą także nawiązywać do czytań wybranych przez narzeczonych na Mszę połączoną z udzieleniem sakramentu małżeństwa.
PROPOZYCJE:
Błogosław, Boże, młodej parze [nuty]
![[nuty]](https://sziemianski.files.wordpress.com/2010/09/sz0006.gif){kind=link}
Błogosław Boże, błogosław serc dwoje
Boże od Ciebie pochodzi [nuty]
Boże, któryś miłość [nuty]
Boże, któryś swą miłość [nuty]
Boże, któryś ustanowił [nuty]
Bóg jest miłością (Taizé)
Chrystus, Chrystus to nadzieja
Gdzie miłość wzajemna i dobroć
Hymn o miłości (W. Sopora)
Jak przedziwna Panie Twoja miłość jest
Jezu, który uświęciłeś [nuty]
Jesteśmy piękni Twoim pięknem Panie
Klęczącym u Twych ołtarzy [nuty]
Kto się w opiekę odda Panu swemu
Ku Tobie, Panie, wznosim śpiew
Nic nas nie zdoła odłączyć od Ciebie [nuty]
Niechaj z nami będzie Pan [nuty]
Niech ci (wam) Bóg błogosławi i strzeże
Niech nas ogarnie łaska, Panie, Twa
O Chryste Panie [nuty]
O Panie do ołtarza stóp [nuty]
Oto jest dzień, który dał nam Pan
Panie, łaskawie spójrz [nuty]
Panie, te serca [nuty]
Pan mój Wódz i Pasterz mój (Ps 23)
Pieśń ślubna (O Stwórco Niech te serca dwa)
Połóż mnie jak pieczęć [nuty]
Składajmy Bogu ofiarę
Szczęśliwy, kogo Opatrzność Boska
Ubi caritas (Taizé)
Ubi caritas (mel. greg.)
Umiłowałeś Kościół swój Chryste [nuty]
4. ŚPIEWY NA PRZYGOTOWANIE DARÓW
ZASADY
- w czasie przygotowania darów pieśni powinny przypominać o miłości Boga i bliźniego, o wspólnocie, składanych darach chleba i wina, pod którymi kryją się wszystkie duchowe dary składane Bogu podczas Mszy św. Śpiew podczas przygotowania darów może nawiązywać do przeżywanego obchodu – tak jak śpiew na wejście, dlatego też wolno skorzystać ze śpiewu zawartego w części „Śpiewy na rozpoczęcie”. Można także wykonać utwór instrumentalny.
PROPOZYCJE
Śpiewy zawarte w części ŚPIEWY NA WEJŚCIE oraz następujące:
Bądźmy naśladowcami Boga (Śpiewnik „Exsultate Deo”)
Nie bójcie się żyć dla miłości
Przyjdź Duchu Święty, napełnij me serce
Psalm 145 – Niechaj Cię, Panie
W dźwiękach muzyki [nuty]
5. ŚPIEWY NA KOMUNIĘ ŚWIĘTĄ
ZASADY
- na Komunię św. w Mszale podana jest antyfona, którą można zastąpić odpowiadającą jej pieśnią. W liturgii ślubnej przewidziane są trzy antyfony na Komunię:
- Chrystus umiłował Kościół i wydał za niego samego siebie, aby przygotować sobie małżonkę
świętą i nieskalaną. Por. Ef 5, 25. 27. - Daję wam przykazanie nowe, abyście się wzajemnie miłowali, tak jak Ja was umiłowałem.
J 13, 34. - Będę błogosławił Pana po wszystkie czasy, Jego chwała będzie zawsze na moich ustach.
Skosztujcie i zobaczcie, jak Pan jest dobry, szczęśliwy człowiek, który znajduje w Nim
ucieczkę. Ps 34 (33), 2. 9.
Antyfony mówią o poświęceniu się Chrystusa dla ludzi oraz poświęceniu się małżonków dla siebie nawzajem, o miłości na wzór Jezusa, który oddał samego siebie, o Bożym błogosławieństwie, Bożej dobroci, o szczęściu człowieka, który ufa Bogu. Pieśni wykonywane podczas Komunii św. powinny mieć charakter eucharystyczny oraz, o ile to możliwe, odpowiadać tej tematyce. Po zakończeniu śpiewu można wykonać utwór instrumentalny. Jeśli nie odczytano antyfony na Komunię zastępującego ją śpiewu na Komunię nie wolno opuścić.
PROPOZYCJE
Błogosławieni, którzy zostali wezwani na ucztę Baranka
Bo jak śmierć potężna jest miłość
Dałeś nam Chleb z nieba, chleb błogosławieństwa
Jezusowi cześć i chwała (S. Ziemiański)
Panie, pragnienia ludzkich serc
Przygotuję Ci serce, o Chryste
Psalm 34 – Skosztujcie i zobaczcie
Psalm 63 – Boże, mój Boże szukam Ciebie
Tyś w Wieczerniku
Umiłowałeś swój Kościół, Chryste
Wieczną miłość dał nam Jezus (Śpiewnik Archidiecezji Katowickiej)
Zbliżam się w pokorze (wersja nowa)
Zbliżam się w pokorze (wersja tradycyjna)
6. ŚPIEWY NA UWIELBIENIE
ZASADY
- śpiew na uwielbienie – ma na celu uwielbienie Chrystusa za otrzymane dary, za Eucharystię, Komunię św., udzielony sakrament małżeństwa. Można także wykonać utwór instrumentalny o spokojnym charakterze skłaniający do modlitwy, dziękczynienia i uwielbienia.
PROPOZYCJE
Chlebem życia posileni
Chrześcijanie klaszczcie w dłonie (wyłącznie w okresie wielkanocnym)
Confitemini Domino (Taizé)
Laudate omnes gentes (Taizé)
Misericordias Domini – wersja I
Misericordias Domini – wersja II
Misericordias Domini (Taizé)
Psalm 116 – Czym się Panu odpłacę
Psalm 145 – Niechaj Cię, Panie
Psalm 151 – Brakuje mi słów by Cię wielbić Panie
Psalm 34 – Skosztujcie i zobaczcie
Radośnie Panu hymn śpiewajmy (szczególnie w okresie wielkanocnym)
Wszystko, co żyje niech śpiewa
7. ŚPIEWY NA ZAKOŃCZENIE – PO LITURGII
ZASADY
- śpiew na zakończenie stanowi podsumowanie liturgii, dlatego też nie powinien być od niej „oderwany”. W tym momencie można wykonać śpiew do Matki Bożej, zwłaszcza tam, gdzie istnieje zwyczaj modlitwy Nowożeńców przed obrazem Matki Bożej. Po zakończeniu liturgii można wykonywać także piosenki religijne. Lista śpiewów na zakończenie jest otwarta. Po śpiewie na zakończenie może nastąpić marsz.
PROPOZYCJE
A) ŚPIEWY WYRAŻAJĄCE ZAWIERZENIE MATCE BOŻEJ
Błogosław nas (Spójrz jeszcze raz)
Do Ciebie, Matko, Szafarko łask
Niech chwała Maryi [nuty]
Totus Tuus, Maryjo (Moja Rodzina)
B) MODLITWA „ZDROWAŚ MARYJO” (AVE MARIA) W WERSJI WOKALNO-INSTRUMENTALNEJ
Ave Maria J. S. Bach – Ch. Gounod
Ave Maria G. Caccini (W. Wawiłow)
C) INNE ŚPIEWY LITURGICZNE
Confitemini Domino (Taizé)
Najświętsze Serce Boże (szczególnie w czerwcu)
Niech Wam Bóg błogosławi co dnia
Niechaj z nami będzie Pan (szczególnie w okresie wielkanocnym)
Psalm 145 – Niechaj Cię, Panie
Tajemnica wielka [nuty]
D) PIOSENKI RELIGIJNE (tematycznie powiązane z przeżywaną uroczystością – przykłady)
Błogosławię Cię w Twoim istnieniu
Hymn o miłości (zespołu Moja Rodzina)
Jak łania pragnie wody ze strumieni
Kochany bracie (Takie jest prawo miłości)
Stworzyłeś ich Panie z miłości
Lista piosenek, które można wykonywać przed lub po Mszy św. nie jest zamknięta. Jednak trzeba pamiętać, że śpiewy wykonywane w kościele muszą mieć charakter religijny, nie wolno wykonywać utworów świeckich, choćby ich tekst nawiązywał do ślubu lub miłości. Dlatego zabronione jest śpiewanie np. Miłość nad śmierć, Miłość prawdziwa, Halleluiah czy Panie proszę przyjdź. Ponadto, piosenki powinny być tematycznie związane z uroczystością ślubną. Wykonywanie dla młodych pieśni o grzechu lub uwolnieniu od śmierci, zadanych ranach, kruszeniu, łamaniu i wypalaniu jest nieporozumieniem. Bezwzględnie należy zwracać uwagę na treść tekstu, nie tylko na melodię!
V. LITERATURA WOKALNA, INSTRUMENTALNA, CHÓRALNA LUB ORGANOWA
– poniższa lista stanowi zbiór przykładowych utworów, które można wykorzystać podczas Mszy albo przed lub po niej.
– dla par poszukujących oryginalnego marsza weselnego gwiazdką (*) oznaczono utwory, które mają marszowy charakter i mogą zastąpić słynne marsze Mendellsohna czy Wagnera
– dla organistów – kolorem zielonym oznaczono utwory łatwe i bardzo łatwe, choć równie piękne jak pozostałe
Literatura instrumentalna (w trakcie lub po Mszy św.):
J. S. Bach – Aria na strunie g (BWV 1068)
J. S. Bach – II cz. Koncertu Skrzypcowego a-moll (BWV 1041)
M.-A. Charpentier – Prelude dal „Te Deum”
A. Corelli – Adagio
G. F. Haendel – Marsz F-dur na 2 trąbki i organy (HWV 346) *
G. F. Haendel – Marsz D-dur na trąbkę i organy (HWV 416) *
G. F. Haendel – Marsz D-dur na trąbkę i organy (HWV 417) *
G. F. Haendel – 6 marszów (HWV 419) *
J. Pachelbel – Kanon in D
H. Purcel – Trumpet Tune *
J. Clark – The Prince of Dnemark’s March *
J. Clark – Fanfare *
G. Ph. Telemann – Heroic Music *
J.-J. Mouret – Rondeau*
Literatura wokalno-instrumentalna (w trakcie Mszy św.):
A. Bruckner – Te Deum
J. S. Bach – Jesus bleibet meine Freude – chorał z Kantaty 147
C. Franck – Panis angelicus z Messe a trois voix Opus 12
K. Jenkins – Ave verum
W. A. Mozart – Ave verum
W. A. Mozart – Agnus Dei z Mszy Koronacyjnej
A. Vivaldi – Domine Deus
Literatura chóralna (w trakcie Mszy św.):
J. Berthier – Ubi caritas
H. J. Botor – Deus Caritas est
H. J. Botor – Misericordias Domini
A. Bruckner – Christus factus est
A. Bruckner – Locus iste
M. Corboz – Laudate Dominum
M. Duruflé – Ubi caritas
E. Elgar – Ave verum
C. Franck – Domine non secundum
A. Gauzes – Mądrość stół zastawiła obficie
O. Gjeilo – Ubi caritas
M. Gomółka – Nieście chwałę, mocarze
Ch. Gounod – O Salutaris Hostia
H. L. Hassler – Cantate Domino
F. Lessel – Boże, którego dobroć
F. Liszt – O salutaris Hostia
J. Łukaszewski – Jubilate Deo
J. A. Maklakiewicz – Offertorium
G. O. Pitoni – Cantate Domino
G. Rossini – O Salutaris z Małej Mszy Uroczystej
J. Rutter – The Lord bless you and keep you
J. Świder – Alleluja
J. Świder – Cantate Domino
J. Świder – Kto szuka Cię
Wacław z Szamotuł – Błogosławiony człowiek
Literatura organowa:
J. S. Bach – Preludium C-dur (małe), BWV 553
J. S. Bach – Preludium F-dur (małe), BWV 556
J. S. Bach – Preludium G-dur (małe), BWV 557
J. S. Bach – Preludium B-dur (małe), BWV 560
J. S. Bach – Preludium Es-dur, BWV 552*
J. S. Bach – Preludium C-dur, BWV 545
J. S. Bach – Preludium C-dur, BWV 547
J. S. Bach – Preludium G-dur, BWV 541
J. S. Bach – Chorał Liebster Jesu, wir sind hier, BWV 731
J. S. Bach – Chorał Jesu bleibet meine Freude BWV 147
D. Buxtehude – Preludium in C, BuxWV 136
V. Lübeck – Preludium in F
F. Couperin – Messe pour les convents, cz. I (Plein Jeu)
A. Charpentier – Preludium z „Te Deum”*
H. Purcell – Trumpet tune*
J. Stanley – Trumpet voluntary in D*
F. Mendelssohn-Bartholdy – Sonata organowa f-moll, op. 65 nr 1 cz. IV
F. Mendelssohn-Bartholdy – Sonata organowa c-moll, op. 65 nr 2 cz. III*
F. Mendelssohn-Bartholdy – Sonata organowa A-dur, op. 65 nr 3 cz. I (fragment)
M. E. Bossi – Entrée pontificale, op. 104 nr 1
A. Chlondowski – Preludium Es-dur*
A. Chlondowski – Preludium G-dur (marsz)*
F. Nowowiejski – Marche solenelle*
J. L. Battmann – 25 Entrées, op. 330 (wybór)
J. L. Battmann – 25 Marches – Sorties, op. 332 (wybór)*
J. B. Maillochaud – Marches (wybór)*
H. Delépine – Entrée en Ré majeur*
C. Franck – L’Organiste, vol. 1 (wybór)
C. Franck – Sortie en Ré majeur*
Ch. M. Widor – Toccata, op. 42 nr 5
A. Campra – Rigaudon
G. Young – Prelude in classic style
G. Young – Rigaudon (Cathedral Suite)
D. German – Festive trumpet tune*
D. N. Johnson – Trumpet tune in D
R. W. Jones – Intrada*
D. Bédard – Sortie (Suite liturgique)
Zbiory utworów organowych do wykorzystania podczas liturgii:
M. Brosig – Preludia op. 12, op. 46, op. 47, op. 52, op. 60, op. 61
A. Chlondowski – 225 łatwych preludiów
T. Dubois – 7 utworów na organy
T. Dubois – 10 utworów na organy
T. Dubois – 12 utworów na organy
C. Franck – L`Organiste
K. Grzeszczak – Preludia chorałowe na organy tomy I-IV (w zależności od okresu liturgicznego)
T. Kalisz – Improwizacje na organy na tematy pieśni kościelnych
W. Żeleński – 25 preludiów na organy (op. 38)
VI. ANEKS
1. WSKAZANIA DLA MUZYKÓW SOLOWYCH, ZESPOŁÓW MUZYCZNYCH I CHÓRÓW
- Za śpiew i muzykę w kościele odpowiadają ksiądz proboszcz i organista. Dlatego to do nich – a zwłaszcza do przygotowanego odpowiednio od strony muzycznej i liturgicznej organisty – należy troska o poprawność wykonywanych w liturgii śpiewów i muzyki.
- W Diecezji Płockiej posługę muzyczną w liturgii sakramentu małżeństwa mogą pełnić wyłącznie wykwalifikowani organiści, a także osoby, które mają ukończony kurs liturgiczny dla osób pełniących posługę muzyczną podczas sprawowania sakramentu małżeństwa oraz ważną legitymację.
- Osoby, które chcą pełnić posługę muzyczną w liturgii – zarówno zespoły muzyczne, chóry, jak i soliści – mają obowiązek na co najmniej tydzień przed planowaną uroczystością skontaktować się z organistą w celu ustalenia repertuaru.
- Ostateczny kształt repertuaru musi być zatwierdzony przez organistę, a podczas ślubu wykonany zgodnie z ustaleniami. W przypadku dokonania samowolnych zmian, organista w porozumieniu z księdzem proboszczem może zabronić pełnienia posługi muzycznej podczas kolejnych ślubów w danej parafii oraz powinien poinformować o zaistniałej sytuacji Diecezjalną Komisję ds. Muzyki Kościelnej.
- Muzycy, którzy nie są pracownikami parafii, pełnią posługę podczas ceremonii ślubnych gościnnie, korzystając z życzliwości księdza proboszcza i organisty. Są zatem zobowiązani do stosowania się do próśb i poleceń pracowników parafii.
- Muzycy mają prawo do korzystania z organów parafialnych. Kwestię tę należy uzgodnić z księdzem proboszczem i organistą.
- W przygotowaniu i wykonywaniu śpiewów należy kierować się zasadami zawartymi w Materiałach pomocniczych w ukształtowaniu muzyki i śpiewu w celebracji sakramentu małżeństwa.
- Diecezjalna Komisja ds. Muzyki Kościelnej jest organem nadzorującym prawidłowe przygotowanie muzyki i śpiewu w liturgii sakramentu małżeństwa w każdej parafii Diecezji Płockiej. W związku z tym, jej członkowie mają prawo niezapowiedzianie w każdym czasie sprawdzić zgodność w zakresie wykonywanego repertuaru, używanych instrumentów oraz uprawnień osób biorących udział w posłudze muzycznej ceremonii ślubnej.
2. WSKAZANIA DLA NARZECZONYCH
- Planując ślub warto zadbać o przygotowanie strony muzycznej ceremonii. Dlatego konieczne jest zapoznanie się z wyprzedzeniem z Materiałami pomocniczymi w ukształtowaniu muzyki i śpiewu w celebracji sakramentu małżeństwa, które są „muzycznym przewodnikiem” dla narzeczonych.
- Narzeczeni, którzy planują zaprosić na ślub zespół lub solistę, który pomoże w wykonaniu śpiewów powinni sprawdzić czy ukończyli oni kurs liturgiczny dla osób pełniących posługę muzyczną podczas ceremonii ślubnej. W przeciwnym razie nie zostanie dopuszczony do udziału w liturgii przez księdza proboszcza lub organistę.
- Dobierając śpiewy należy pamiętać o odróżnieniu utworów, które zabrzmią podczas liturgii (stanowią część liturgii i muszą odpowiadać temu, co się dzieje w kościele) od utworów, które można wykonać przed rozpoczęciem śpiewu na wejście lub po zakończeniu Mszy św. W liturgii można wykonywać wyłącznie pieśni liturgiczne. Piosenki religijne są dopuszczalne poza liturgią. Jest to wyraźnie zaznaczone w Materiałach pomocniczych.
- Należy pamiętać, że wszystkie śpiewy muszą być uzgodnione z organistą, który odpowiada za śpiew i muzykę w parafii, na co najmniej tydzień przed planowaną uroczystością.
- Jeśli zapraszany na ślub solista chce, by akompaniował mu organista parafialny, ten fakt musi zostać ustalony z wyprzedzeniem, najczęściej konieczna będzie także próba.
- Organista jest pracownikiem parafii i gospodarzem na chórze. Inni zaproszeni muzycy pełnią posługę muzyczną gościnnie. Uszanowanie tego faktu pozwoli uniknąć niepotrzebnych nieporozumień.
3. WSKAZANIA DLA ORGANISTÓW
- Za muzykę i śpiew w parafii odpowiada ksiądz proboszcz i odpowiednio przygotowany muzycznie i liturgicznie organista. Oni ponoszą odpowiedzialność za prawidłowy dobór śpiewów do liturgii oraz śpiewów, które zostaną wykonane w kościele poza liturgią.
- Narzeczeni mają prawo do zaproszenia na swój ślub solisty, zespołu lub chóru, który pomoże w wykonaniu śpiewów podczas ceremonii ślubnej.
- Osoby, które chcą pełnić posługę muzyczną podczas liturgii sakramentu małżeństwa muszą ukończyć kurs liturgiczny dla osób pełniących posługę muzyczną podczas celebracji sakramentu małżeństwa. Ksiądz proboszcz, organista oraz członkowie Diecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej mają prawo sprawdzenia ważności legitymacji ukończenia kursu.
- Organista – w razie potrzeby w porozumieniu z księdzem proboszczem – ustala z osobami pełniącymi posługę muzyczną podczas ślubu repertuar na tę uroczystość z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem.
- Osoby pełniące posługę muzyczną podczas liturgii sakramentu małżeństwa mają prawo do korzystania z organów parafialnych. Organista ma obowiązek umożliwić przeprowadzenie próby i dać możliwość zapoznania się z instrumentem. Podobnie, próba jest konieczna, jeśli organista będzie akompaniował soliście. Próbę należy ustalić z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem.
- Wszelkie nieprawidłowości związane z muzyką i śpiewem podczas ceremonii ślubnych należy zgłaszać do Diecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej.
- Diecezjalna Komisja ds. Muzyki Kościelnej jest organem nadzorującym prawidłowe przygotowanie muzyki i śpiewu w liturgii sakramentu małżeństwa w każdej parafii Diecezji Płockiej. W związku z tym, jej członkowie mają prawo niezapowiedzianie w każdym czasie sprawdzić zgodność w zakresie wykonywanego repertuaru, używanych instrumentów oraz uprawnień osób biorących udział w posłudze muzycznej ceremonii ślubnej.
4. CZĘSTO ZADAWANE PYTANIA[1]
Chcemy zamówić zespół muzyczny / wokalistkę / muzyka instrumentalistę. Na co zwrócić uwagę?
Narzeczeni, a zwłaszcza muzycy przez nich zamówieni mają obowiązek zapoznania się i zaakceptowania warunków zawartych w niniejszych Materiałach pomocniczych. Warto zapytać czy osoby, które narzeczeni chcą poprosić o przygotowanie śpiewu i muzyki na ślubie ukończyły kurs liturgiczny.
Chcielibyśmy zamówić profesjonalnego muzyka. Gdzie możemy takiego znaleźć?
Najczęściej organista służy pomocą w znalezieniu wykształconego muzyka, oferującego wysoki poziom artystyczny (między innymi skrzypce, śpiew).
Mamy listę piosenek, które chcielibyśmy usłyszeć na naszym ślubie. Czy nie będzie to stanowiło problemu?
Organista zawsze bierze pod uwagę życzenia i sugestie narzeczonych, jednocześnie musi też kierować się przepisami dotyczącymi muzyki liturgicznej. Warunkowo można wykonać piosenkę religijną w trzech momentach: przed pieśnią na rozpoczęcie Mszy św., na zakończenie Mszy św. (po rozesłaniu) i na wyjście nowożeńców.
Kiedy najlepiej skontaktować się organistą w celu ustalenia repertuaru?
Najpóźniej na tydzień przed ślubem – by był czas na ewentualne poprawki. Można ustalić repertuar telefonicznie lub umówić się na spotkanie.
Czy jest możliwość umówienia się z organistą parafialnym na próbę z muzykami?
Tak. Organista może przyjść na próbę, konieczny jest jednak wcześniejszy kontakt i ustalenie terminu. Zazwyczaj dogodnym terminem będzie czas po Mszy św. w dni powszednie, czasami w niedzielę.
Czy możemy przyjść z własnym organistą?
Jest taka możliwość. Trzeba jednak mieć na uwadze, że główny organista parafialny jest odpowiedzialny z ramienia księdza proboszcza za ostateczny kształt muzyki na Mszy św., dlatego repertuar musi być wcześniej przez niego zatwierdzony.
Czy możemy sami wybrać czytania i psalm na liturgię słowa Bożego?
Tak, w formularzu mszy ślubnej jest kilka zestawów czytań do wyboru. W tym celu należy wcześniej skontaktować się z organistą oraz z kościelnym, by odpowiednio przygotował lekcjonarz.
Przy opracowaniu niniejszych materiałów wykorzystano następujące artykuły:
- Archidiecezjalna Komisja Muzyki Sakralnej w Katowicach, Materiały pomocnicze w ukształtowaniu muzyki liturgicznej w celebracji sakramentu małżeństwa, http://muzykasakralna.my.wiara.pl, dostęp 4.03.2020.
- Diwiszek, Muzyka w czasie liturgii sakramentu małżeństwa, http://promusicasacra.pl/muzyka-w-czasie-liturgii-sakramentu-malzenstwa/, 4.03.2020.
- Batycki, Muzyka w czasie liturgii sakramentu małżeństwa, https://diecezja.zamojskolubaczowska.pl/wiadomosci/1137-muzyka-w-czasie-liturgii-sakramentu-malzenstwa, 4.03.2020.
- Siwy, Zasady doboru oraz propozycje pieśni i utworów na Mszę święta z liturgią zawarcia sakramentu małżeństwa, https://drive.google.com/drive/folders/1-sLBzExtsp8gNnn0cRKZxdMjg_kv1bh3, 16.10.2020.
[1] Często zadawane pytania opracowano na podstawie F. Siwy, Zasady doboru oraz propozycje pieśni i utworów na Mszę święta z liturgią zawarcia sakramentu małżeństwa, https://drive.google.com/drive/folders/1-sLBzExtsp8gNnn0cRKZxdMjg_kv1bh3, 16.10.2020, dostosowując odpowiedzi do uwarunkowań Diecezji Płockiej.